مطالعۀ تطبیقی نمادهای مقاومت در نشانه های دانشگاهی ایران

آیا در نشانه های دانشگاهی معاصر از نمادهای «مقاومت و پایداری» بهره گرفته شده است؟ اصولاً مسئلۀ مقاومت در محیط فرهنگی دانشگاه چگونه تصویری می تواند داشته باشد؟ نشانه های دانشگاهی علاوه بر نمایش هویت سازمانی به زبان تجسمی می بایستی بیانگر رسالت جهل زدایی نیز باشند. در واقع مقاومت در برابر هجمه های غیرفرهنگی از جمله وظایف ماهوی و مستمر مراکز علمی و دانشگاهی بوده است. هدف از مقالۀ حاضر شناسایی نمادهای «مقاومت» در نشانه های دانشگاهی ایران در سه دهۀ اخیر است. در این تحقیق با استفاده از منابع کتابخانه ای و اینترنت در مجموع بیست نمونۀ انتخابی از نشانه ها در دو گروه به صورت تطبیقی مطالعه شده است. ابتدا چهار نمونه از نشانه های نهادهای فرهنگی اجتماعی که مسئولیت سازمانی مرتبط با موضوع مقاومت داشتند انتخاب و شاخص های بصری مقاومت از آنها استخراج شده سپس شانزده نشانۀ دانشگاهی حاوی نمادهای مقاومت از میان جامعۀ آماری بالغ بر 74 نشانۀ دانشگاهی مورد بررسی قرار گرفته است. مقالۀ حاضر به روش توصیفی تجزیه و تحلیل آماری و با تطبیق رمزگان تصویری در دو گروه نمادهای مقاومت را مشخص کرده است. یافته ها حاکی از بهره گیری نشانه های دانشگاهی از نمادهای مقاومت است، به طوری که شاخص ترین نمادهای مقاومت ملهم از معماری هنر ایرانی ـ اسلامی است. نتیجۀ قابل توجه دیگر معرفی دو سبک عمدۀ گرافیکی در طراحی نشانه های معاصر ایران است، که در هر دو سبک، نمادهای «مقاومت» با رمزگان مصور در نشانه های مورد مطالعه متبلور شده اند: الف) سبک «ترکیبی ـ شمایلی» با رویکرد سنتی؛ ب) سبک یا جریان «تحلیلی ـ تجریدی» با رویکرد مدرن.